مروری بر خاطرات دکتر فریدون معطر از اساتید نسل اولی دانشگاه صنعتی شریف
وی تحصیلات ابتدایی و دبیرستان خود را در تهران گذراند و در سال 1334 برای ادامه تحصیل روانه آلمان شد و حدود ده سال بعد (1344) موفق به دریافت مدرک دکترا در رشته شیمی معدنی از دانشگاه فنی کارلسروهه گردید و در همان سال به عنوان عضو تحقیقاتی در دانشگاه محل تحصیل خود مشغول به فعالیت شد.
در سال 1344 دکتر مجتهدی به دستور شاه مأمور تشکیل دانشگاه صنعتی آریامهر شد. در این راستا مجتهدی برای برقراری ارتباط با فارغ التحصیلان ایرانی در خارج از کشور، روانه اروپا شد و از طریق اداره سرپرستی دانشجویان ایرانی با تعدادی از فارغ التحصیلان ایرانی خارج از کشور ملاقات نمود.
در همان سال بعد از تماس مجتهدی، دکتر معطر به شهر مونیخ مسافرت کرد و با دکتر مجتهدی دیدار نمود و صحبت های اولیه در همان جلسه انجام شد.
دکتر معطر که از اساتید نسل اولی دانشگاه صنعتی شریف می باشد، در مرداد 1345 به ایران بازگشت و به عنوان استاد شیمی در دانشگاه صنعتی شریف مشغول به کار شد.
ایشان در سالهای 68 تا 71 و از 81 تا اسفند 83 دو بار ریاست دانشکده شیمی را بر عهده داشته و مدتی هم در سمت معاونت پژوهشی در دانشگاه صنعتی شریف مشغول به فعالیت بوده اند.
آنچه می خوانید حاصل گفتگو و مروری بر خاطرات این استاد دلسوز دانشگاه صنعتی شریف است.
وی در ابتدا در پاسخ به این سوال که “ ماندگارترین چهره های دانشگاه چه کسانی هستند؟” می گوید:
به نظر من دکتر علی محمد مجتهدی اولین چهره ماندگار دانشگاه صنعتی شریف محسوب میشود. زیرا ایشان برای پایه ریزی دانشگاه تلاش زیادی نمودند.
در ادامه دکتر معطر اظهار داشت: در زمان پایه گذاری دانشگاه، دکتر مجتهدی دو درخواست را با شاه مطرح نمود؛ اول اینکه: شاه شخص ریاست دانشگاه را برعهده بگیرد زیرا به این ترتیب بسیاری از موانع و دغدغه های مالی و غیرۀ دانشگاه برطرف می شد.
در ادامه استاد معطر به درخواست دوم دکتر مجتهدی از شاه، مبنی بر افزایش حقوق اساتید اشاره کرد و گفت: با موافقت شاه، میزان حقوق اساتید دانشگاه آریامهر(شریف) در سال 1345 به رقم 5000 تومان رسید و اساتید این دانشگاه در آن سالها دو برابر سایر دانشگاه های کشور حقوق و مزایا دریافت میکردند. همین مسئله موجب بازگشت بسیاری از فارغ التحصیلان خارج ازکشور جهت استخدام در دانشگاه صنعتی شریف شد و نهایتاً منجر به ایجاد پایه های استوار و ریشه دار این دانشگاه از همان سالهای اولیه گردید.
وی تصریح کرد: این اقدام دکتر مجتهدی اقدامی سنجیده و منطقی بود که اساتید بدون هیچ گونه دغدغه ای بصورت تمام وقت در اختیار دانشگاه باشند و فکر و ذکرشان تربیت دانشجو باشد.
به قول استاد معطر “ دانشگاهی که استاد به آن حس وابستگی نداشته باشد، رشد نمی کند.”
دکتر معطر گفت: پس از دکتر مجتهدی؛ دکتر محمد رضا امین را به عنوان ماندگارترین چهره دانشگاه می دانم. به نظر بنده دکتر امین فردی وطن پرست، مدیر و دنیا دیده بود که با توجه به شرایط آن روز جامعه، سیاستی هم سو با منافع دانشگاه در پیش گرفت که منجر به رشد و تعالی دانشگاه گردید.
استاد بازنشسته دانشكده ي شيمي از خاطرات تلخ و شیرینش كه در دانشگاه سپری شده است؛ مي گويد:
بهترین خاطره من تدریس تمام وقت برای دانشجویان شریف است. از همان روزهای نخستی که در دانشگاه جزء ساختمان اداری و مالی، ساختمان دیگری وجود نداشت.
وی گفت: اغلب کلاس های درس در ساختمان اداریِ فعلی برگزار میشد و من در هفته های اول استخدام، جزوه های درسی را روی پله های این ساختمان می نوشتم. تمام این روزها برای من مملو از خاطرات شیرین و به یاد ماندنی است.
دکتر معطر در ادامه به خاطرات تلخ روزهای جنگ در سال 1366 اشاره می کند و در این خصوص می گوید: صبح شنبه که به دانشگاه آمدیم با صحنه وحشتناکی روبرو شدیم؛ شب قبل یک موشک در محوطه بین دانشکده شیمی و متالوژی اصابت کرده بود که موج انفجار ناشی از اصابت موشک، باعث خرابی و خسارت های بسیاری در اطراف این دانشکده و آزمایشگاه های آن شده بود.
استاد با مرور دیگر خاطراتش با تأسف بسیار به مرگ یکی از دانشجویان خود اشاره کرد و افزود: در سال 1380 رضا کلانتری از دانشجویان المپیادی کشور که دانشجوی رشته شیمی بود، بطور ناگهانی در اثر ایست قلبی فوت شد و خبر مرگ رضا که از با استعدادترین شاگردان من بود، غم سنگینی را بر دل من برجا گذاشت.
این استاد برجسته دانشگاه بزرگترین موفقیت شریف تا به امروز را؛ تربیت دانشجویانِ به نام و مطرح در دنیا می داند که در داخل آوازه دانشگاه شریف، و در آن سوی مرزها نام ایران و ایرانی را برجسته میکنند. وی وجود این دانشجویان پر انرژی را رمز موفقیت و پیشتازی دانشگاه صنعتی شریف را می داند.
وی در ادامه به ضعف دانشگاه صنعتی شریف نیز اشاره میکند و میگوید: وظیفه دانشگاه فقط تربیت دانشجویان نخبه نیست، چرا که دانشگاه باید علاوه بر تربیت نخبگان در جهت تأمین نیازهای مملکت نیز گام بردارد.
استاد معطر در زمینه ارتباط دانشگاه با صنعت معتقد است: متأسفانه کشور ما همانند کشورهای پیشرفته صنایع امکاناتی برای تحقیقات ندارد، لذا دانشگاهیان کشور باید متعهد شوند که مسائل صنایع کشور را خودشان حل کنند. با تحقیق این امر، ارتباط میان دانشگاه و صنعت تقویت خواهد شد و کسب درآمدهای مالی برای دانشگاه را تسهیل خواهد کرد. به عنوان مثال، بنده آزمایشگاهی را با هدف ایجاد ارتباط بیشتر دانشگاه با صنعت راه اندازی کردهام که هم اکنون تعدادی از فارغ التحصیلان در آن مشغول پژوهشهای کاربردی می باشند.
این چهره علمی کشور در توصیه به جوانان ایرانی می گوید: تعهد به کشورتان را سرلوحه کارتان قرار دهید و خدمت به مردم و میهن تان را از اهداف اصلی خود بدانید و در یک جمله میهن پرست باشید و اما به دانشجویان؛ توصیه میکنم برای تحقق آرزوهای خود برنامه جامعی تدوین کنید تا بتوانید در مسیری صحیح به اهداف خود دست یابید و در ادامه افزود: با انعکاس تجربیات اساتید قدیمی دانشگاه به استادان و دانشجویان تازه نفس، می توان رمز موفقیت این دانشگاه را به نسل های بعدی منتقل نمود.
استاد بازنشسته دانشگاه صنعتی شریف در خصوص وضعیت فارغ التحصیلان در جامعه، تصریح کرد: متأسفانه دانشجویان پس از اتمام دروان دانشجویی خود، با مشاهده فارغ التحصیلان بی کار، رغبت و انگیزه شان را از دست می دهند و راهی دیار غربت می شوند. اگر در این راستا زمینه ماندن و اشتغال فارغ التحصیلان در جهت رفع نیازهای مملکت فراهم شود شاهد رشد فزاینده کشور در سطوح مختلف علمی خواهیم بود.
استاد در پاسخ به این سوال که کدام یک از شاگردان شما بهترین بوده اند؛ می گوید: در طول این سالها شاگردانِ خوب زیاد داشته ام، اما دکتر علی نقی مشایخی و مهندس محمود شیری و برخی از اساتید فعلی دانشکده های شیمی، مهندسی شیمی و متالوژی از بهترین شاگردان من بوده اند.
وی در پایان صحبت هایش با تاکید بر حضور مستمر اساتید در دانشگاه خاطر نشان کرد؛ در گذشته استادان به صورت تمام وقت در دانشگاه حضور داشتند و وقت کافی به دانشجویان اختصاص می دادند و این امر نقش مهمی در آموزش و پیشرفت دانشجویان داشت.
ضمناً از آنجا که از بدو تأسیس دانشگاه، کلیه ی آئین نامه های آموزشی، پژوهشی، استخدامی و غیره توسط خود اساتید به نحو احسن و روزآمد تدوین شده است، این روند دانشگاه را از ساختار منحصر به فرد و محکمی برخوردار کرده و موجب شده که به شایستگی در جهان شناخته شود.